Onderwijs en zorg geïntegreerd in vernieuwd dagprogramma: hoe en waarom?

Iedere regio kent leerlingen die een turbulente route afleggen in het onderwijs. Tijdens zo’n route is meestal op meerdere plaatsen geprobeerd een antwoord te vinden op hun ondersteuningsvraag. Het inrichten van een onderwijstraject dat past bij de complexiteit van hun ondersteuningsvraag is niet eenvoudig. Vaak vinden deze leerlingen een plek in de (dag)behandelprogramma’s van jeugdzorgaanbieders. Hierdoor ontstaat het risico dat deze groep leerlingen de aansluiting bij het onderwijs gedurende langere tijd mist. Alterius en Via Jeugd hebben een gezamenlijke doelstelling: elke jongere die verblijft en behandeld wordt in de Jeugdzorg(Plus) ontvangt zo snel als mogelijk op zijn of haar niveau passend onderwijs en zorg. En daar komt IZEO om de hoek kijken.

IZEO

‘Misschien moeten we eerst uitleggen waar IZEO voor staat,’ begint Nicole, een van de projectleiders rondom het nieuwe dagprogramma. ‘IZEO staat voor Integraal Zorg en Onderwijs. Volgens dit concept werken onderwijsmedewerkers integraal samen met jeugdhulpverleners. Hierdoor scheppen we ruimte voor de individuele behoefte en ontwikkeling van onze jongere.’ ‘We bieden zorg en onderwijs op maat, passend bij de vraag of behoefte van de jongere’ vult Richard, ook projectleider, aan. De integrale samenwerking van Via Jeugd, vanuit jeugdzorg, en Alterius, vanuit onderwijs, vindt plaats in alle lagen van de organisatie. ‘Er is een wederzijdse afhankelijkheid op gelijkwaardige wijze,’ zegt Nicole. ‘Bovendien vindt de integratie plaats op het gebied van zowel inhoud en processen als strategie.’

Voor wie doen we het?

Bij IZEO Via Jeugd vind je jongeren in de leeftijd van 10 tot en met 18 jaar, allen met een (voorlopige) machtiging gesloten plaatsing. Zij krijgen zorg en onderwijs op één locatie. Zowel Via Jeugd als Alterius onderschrijven de landelijke ambities vanuit transitie JeugdzorgPlus om plaatsingen met gesloten machtigingen zoveel mogelijk te voorkomen, dan wel te verkorten. Wanneer het dan toch nodig is dat een jongere tijdelijk in de JeugdzorgPlus verblijft, dan blijft het onderwijs doorgaan. Ook zetten beide partijen zich in voor het terugdringen van Vrijheid Beperkende Maatregelen (VBM).

Intensief behandel- en onderwijsaanbod

‘Wij zullen als Via Jeugd en Alterius steeds meer in een, onmisbare, niche gaan opereren. We kunnen niet helemaal voorkomen dat er nog jongeren verblijven in een JeugdzorgPlus instelling. Wij zien de noodzaak, ook na 2030, voor een intensief behandel- en onderwijsaanbod op maat voor deze doelgroep. Daarbij blijft de inzet van beveiliging, behandelen en onderwijs binnen een kader van een machtiging gesloten plaatsing soms noodzakelijk en passend.’ reageert Richard. ‘Hierbij gaan we uit van het principe zo kort en licht als mogelijk en zo lang en zwaar als nodig.‘ Vanuit deze visie hebben beide organisaties de wens uitgesproken om binnen het bestaande Integraal Dagprogramma, door te ontwikkelen tot een nog intensievere samenwerking en afstemming. ‘Wij zijn van mening dat we zo komen tot een completer aanbod voor de jongere en diens systeem, dat beter aansluit bij de transformatiedoelen.’

Doorontwikkelen

Zo’n anderhalf jaar geleden trapten deze twee projectleiders het project rondom een vernieuwd IZEO-dagprogramma af. ‘Bij onze groep leerlingen bestaat het risico dat het de aansluiting met onderwijs voor langere tijd kwijtraakt en dat is natuurlijk niet wat je wilt. Vandaar dat we eerder al op zoek gingen naar een manier om erkend onderwijs te integreren in ons behandelaanbod,’ vertelt Richard. ‘Daar kwam in 2018 IZEO uit voort. Dat programma wilden we doorontwikkelen, nog beter laten aansluiten bij de wensen van nu. Van zowel jongeren, als medewerkers. Vandaar dit project.’

Uitgangsprincipes

Volgens Richard kun je de uitgangsprincipes voor IZEO Via Jeugd eigenlijk in vier punten benoemen.

  1. Het eerste is de ontwikkelbehoefte van de jongere, die is voorliggend. Het volgen van onderwijs wordt niet alleen gestimuleerd, maar wordt ook gezien als regulerend en normaliserend. We zien het onderwijs als onderdeel van de behandeling.
  2. Het tweede punt is de visie op behandelen die leidend is voor de inrichting van het IZEO-aanbod. Aan de hand van de zogenaamde WINGS-methodiek krijgt deze visie vorm binnen IZEO.
  3. Richard: ‘Aansluitend bij de landelijke ontwikkelingen werken we binnen Via Jeugd toe naar kleinschaligheid in zorgaanbod. Dat is punt drie. Waar landelijk kleinschaligheid wordt beschreven als fysieke kleinschaligheid in groepen van 4 tot 6 jongeren, zien we binnen Via Jeugd kleinschaligheid, naast kleinschalige groepen, ook terug in het aanbieden van een Integraal Dagprogramma.’ Nicole voegt toe: ‘Het mooie is dat we hierdoor naast maatwerk in een gecombineerd onderwijs-, behandel- en vrijetijdsaanbod jongeren ook de mogelijkheid bieden om gedurende de dag van de groep af te zijn, onder begeleiding van professionals en met een zinvolle invulling. Ook hier gaan we uit van maximaal 4 tot 6 jongeren per activiteit.’
  4. Tot slot draagt het gevarieerde aanbod aan de jongere ook bij aan een zinvolle dagbesteding, stressregulatie en de-escalerend werken. Daarmee is het een belangrijke bijdrage aan onze doelstelling om het gebruik van vrijheidsbenemende maatregelen tot een minimum te beperken.

Vernieuwd dagprogramma

Zoals al is genoemd, zijn Nicole en Richard de kartrekkers van het project om het Integraal Dagprogramma te vernieuwen en aan te passen aan de wensen die we samen hebben. ‘Met een kick-off 1,5 jaar geleden zijn we eerst gaan kijken naar wat wij willen, vanuit zorg, vanuit onderwijs, maar zeker ook vanuit de jongeren,’ vertelt Nicole. ‘Alle zogenaamde stakeholders zaten aan tafel en vandaaruit zijn we gaan ontwerpen. Wat willen we, wat kan er en wat moet er.’ vult Richard aan. ‘En daarin hebben we al flink wat stappen gezet. Dat betekent evalueren en verder ontwerpen. Zijn er dingen die in de praktijk net iets anders werken? Dan kijken we daar meteen naar.’

‘En natuurlijk, de wereld verandert iedere dag, dus daaraan zullen we ook moeten aanpassen. Maar we gaan met stappen vooruit en dat is wat telt.’ besluiten beiden.

 In het volgend deel van dit drieluik komen andere collega’s aan het woord. Hoe kijken zij aan tegen het vernieuwd dagprogramma, welke rol hebben ze hierin gehad en hoe zien ze de toekomst tegemoet.

Relevante artikelen